عبدالله، پدر جابر یکی از نقبای دوازده­‌گانه و جزء هفتاد نفری است که در جمره عقبه با پیامبر(ص) بیعت کردند. عبدالله در غزوه بدر حضوری پرشور داشت و در جنگ احد از دوازده نفری بود که پیمان پیامبر(ص) مبنی بر محافظت از تنگه احد را تخلف نکرد و به شهادت رسید.

بدن مطهر ایشان سال­‌ها بعد سالم در قبر یافت شد. برای جابر، سه فرزند بدون واسطه نام برده شده است.

در کتاب «قاموس الرجال» گوید جابر انصاری دو پسر داشت  عبدالرحمن و محمد.

در کتاب تهذیب التهذیب آمده است : فرزندان جابر عبارتند از: عبدالرحمن، عقیل و محمد.

جابر در زمان پیامبراکرم(ص) 

اولین جنگی که جابر در آن حضور داشت، «حمراء الأسد» است. جابر در جنگ‌­ها و رخدادهای مهم زمان پیامبر (ص) مانند: غزوة المریسیع، غزوه احزاب، غزوه بنی­‌قریظه، صلح حدیبیه، غزوه خیبر، سریه خبط، فتح مکه، محاصره طائف، غزوه تبوک حضور داشت.

جابر در حجۀ­الوداع حضور داشته و حدیث غدیر را نقل کرده است. 

جابر در در زمان امام علی(ع) 

جابر علی (ع) را اولین ایمان آورنده به پیامبر(ص) و جانشین بلافصل ایشان می­‌دانست. جابر همواره بر عشق و ولایت علی(ع) سخن می­‌گفت و مردم را به این مسیر دعوت می­‌کرد. جابر در جنگ­‌های جمل و صفین و نهروان شرکت کرد و موضع سرسختانه، منتقدانه و افشاگرانه در برابر معاویه اتخاذ داشت.

جابر در زمان امام حسن مجتبی(ع) 

شیخ طوسی و ابن شهر آشوب، جابر را از اصحاب و یاران امام مجتبی (ع) شمرده‌­اند چنان ­‌که روایاتی نیز از آن حضرت نقل کرده است. ایشان علی رغم کهولت سن، ارادت بسیاری به امام(ع) داشت.

جابر در زمان امام حسین(ع) 

شیخ طوسی جابر را در شمار یاران و اصحاب امام حسین(ع) نیز آورده است‌. او چند روز پس از رسیدن خبر شهادت امام (ع)، بارِ سفر به سوی کربلا بست. پیری و دوری راه و سفّاکی یزید و ابن زیاد، مانع او از این سفر نشد.

«عطیه عوفی»، شاگردش او را در این سفر همراهی می‌­کرد. شیخ طوسی جابر را اولین زائر امام حسین (ع) دانسته و روز ورود او را به کربلا، بیستم صفر همان سال دانسته است.

سید بن طاووس، داستان زیارت جابر و عطیه از کربلا را نقل کرده و زیارت‌­نامه­‌ای را که جابر با آن، امام(ع) و شهدا را زیارت کرده، آورده است. جابر پس از زیارت، روی قبر خم شد و صورت خود را به قبر مالید و چهار رکعت نماز خواند و آن­‌گاه به زیارت قبر علی اکبر(ع) رفت و آن حضرت(ع) را نیز زیارت کرد و بر قبر او بوسه زد و دو رکعت نماز گزارد.

سپس به زیارت بقیّه شهدا رفت و با کلماتی عمیق زیارت­‌نامه خواند. در پایان، به زیارت حضرت ابوالفضل(ع) رفت و با جملاتی زیبا آن حضرت را زیارت کرد و دو رکعت نماز گزارد.

جابر در زمان امام سجاد(ع) 

در شرایط اختناق پس از کربلا، جابر بن عبدالله یکی از افراد اندکی بود که نسبت به امام سجاد(ع) ثابت‌­قدم و وفادار ماند. شیخ طوسی و ابن شهرآشوب نیز جابر بن عبدالله انصاری را از اصحاب امام زین العابدین (ع) شمرده‌اند.

جابر در زمان امام باقر(ع)

در دوران جوانی جابر، روزی رسول­‌الله (ص) به او فرمود: ای جابر! تو مردی از فرزندان مرا خواهی دید که همنام من و شبیه من است و دانش را می‌شکافد. هر گاه او را دیدی، سلام مرا به او برسان. جابر، صبح و عصر به خدمت حضرت باقر(ع) می­‌رسید تا بدان­‌جا که باعث شگفتی مردم مدینه شده بود؛ تا آن­‌که امام سجاد(ع) از دنیا رفت. از آن زمان به بعد، به احترام سوابق جابر، امام باقر(ع) به سراغ جابر می‌رفت.

محمد بن مسلم و زراره، که هر دو از اصحاب ممتاز و برجسته امام باقر (ع) و امام صادق (ع) هستند، درباره چند حدیث از امام باقر(ع) سؤال نمودند. حضرت آن احادیث را از جابر انصاری برای آنان حکایت کرد. آن دو به اعتراض گفتند: ما چه کار به جابر داریم؟! حضرت فرمود: «ایمان جابر بدان پایه است که از تأویل این آیه که مربوط به رجعت پس از مرگ است، آگاه است. «إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیک الْقُرْآنَ لَرَادُّک إِلَی مَعَادٍ»

وفات جابر  

اقوال در مورد سال وفات جابر متفاوت است. برخی وفات او را در سال ۷۳ هجری و برخی سال ۷۴ هجری و برخی سال هجری و برخی در سال ۷۸ هجری نوشته اند. برخی مدفن جابر را در بقیع، و برخی در قبرستان طایفه «بنی­‌سلمه» در غرب مدینه بیان کرده‌­اند.

منابع

۱)شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۸۵

۲)المغازی واقدی، ج۱، ص۲۶۶

۳)سیره ابن هشام، ج۲، ص۱۰۶

۴)قاموس الرجال شوشتری، ج۲، ص۶۲۶

۵)بحارالأنوار مجلسی، ج۲۱، ص۴۰۲

۶)الغدیر علامه امینی، ج۱، ص۱۴

۷)المناقب ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۷

۸)الارشاد شیخ مفید، ص۱۰

۹)الامالی شیخ صدوق، ص۴۷

۱۰)بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۶۵

۱۱)مروج الذهب مسعودی، ج۳، ص۱۱۵

۱۲)رجال طوسی، ص۶۶

۱۳)مصباح الزائر ابن طاووس، ص۲۸۹

۱۴)قصص، آیه ۸۵

۱۵)الهوف ابن طاووس، ص۲۶۷